Victoria 3 – Podstawy – Praktyczny poradnik do gry

Witaj w kolejnym poradniku na łamach naszego serwisu. Tym razem postanowiliśmy zagłębić się w rozmaite mechanizmy rządzące rozgrywką w najnowszym grand strategy firmy Paradox. Niniejszy praktyczny poradnik do Victoria 3 omawia podstawy zabawy. Poszczególnym mechanikom poświęcimy osobne, równie rozbudowane publikacje. Na tę chwilę otrzymasz jedynie dopalacz do pierwszych kilkunastu godzin ze strategią pełen sprawdzonych, możliwie najbardziej uniwersalnych porad.

Najnowsza strategia od Paradox zadebiutowała jeszcze przed końcem października na PC za pośrednictwem Steam. Nowy silnik graficzny i polska wersja językowa to z pewnością spora zachęta dla zupełnie nowych graczy. Właśnie dla nich powstał niniejszy tekst, ale na pewno i ty znajdziesz tu też coś dla siebie. Jednocześnie jeśli widzisz tu błąd lub brak niezwykle istotnej i problematycznej kwestii, to nie wahaj się skontaktować z nami mailowo lub poprzez profil na Facebooku.

Jak na praktyczny poradnik przystało, nie będziemy tu skupiać się na znaczeniu ikonek interfejsu tylko na możliwościach i kierunkach gry. Przejdźmy do konkretów.

Poradnik Victoria 3 – Podstawy – spis treści

• Jak zacząć zabawę w Victoria 3?
• Kluczowe kompetencje
• Biurokracja
  • Jak zwiększyć kompetencje podatkowe?
  • Jak wydać nadwyżkę Biurokracji?
    • Biurokracja a handel międzynarodowy
    • Instytucje publiczne
• Zwierzchnictwo
  • Jak zwiększyć kompetencję Zwierzchnictwa?
  • Jak wydać nadwyżkę Zwierzchnictwa?
    • Rozporządzenia w służbie regionu
    • Podatki konsumpcyjne
• Wpływ
  • Jak zwiększyć kompetencję Wpływu?
  • Jak wydać nadwyżkę Wpływu?
• Pieniądze
  • Dlaczego nie warto mieć pełnego skarbca?
  • Czym jest pula inwestycyjna?
  • Zleciłem budowę fabryki i saldo zwariowało
  • Nie bój się kredytu
• Ranga
  • Jakie znaczenie ma Ranga?
  • Czym są Nieuznane Mocarstwa?
  • Jak zwiększyć Prestiż?
    • Produkt Krajowy Brutto
    • Siła armii
    • Znaczenie produkcji
    • Skąd wziąć Monumenty?
    • Technolgie
    • Akademia Sztuk Pięknych
• Produkcja (w budowie)
  • Który budynek wznieść na początku rozgrywki?
  • Jak podnieść wydajność zakładu produkcji?
    • Brak środków na zatrudnianie pracowników
    • Za niskie kwalifikacje
    • Niedobór towarów początkowych
  • Jak rewolucjonizować gospodarkę?
  • Jak modernizować rolnictwo?
    • Gospodarstwa samozaopatrzeniowe
    • Ile Hodowli a ile Farm?
• Technologia (w budowie)
• Rynek (w budowie)

Jak zacząć zabawę w Victoria 3?

Twórcy przygotowali całkiem rozbudowany, ale nieszczególnie wciągający samouczek. Warto zapoznać się z udzielanymi tam poradami, szczególnie w pierwszych godzinach zabawy. Przede wszystkim dlatego, żeby wiedzieć, gdzie czego szukać. Gdy już zdobędziesz tę wiedzę i nieco oswoisz się z interfejsem graficznym strategii, to warto rozpocząć własną kampanię.

Na start polecam rozwój od absolutnych podstaw – Małego mocarstwa. Możesz nawet bawić się Królestwem Polski, które z łatwością odblokujesz. Niewielki obszar administracyjny i stosunkowo słabo rozwinięta infrastruktura to świetny poligon doświadczalny, a marginalne znaczenie kraju pozwoli ci skupić się na podstawach rozwoju gospodarki. Gdy mechanizmy rynkowe nie będą już miały przed tobą tajemnic, to zawsze możesz pobawić się jednym z wielkich mocarstw. Możesz też zwyczajnie podnieść znaczenie Polski w toku rozgrywki i zacząć polityczne gierki na dobre.

Na pewno odradzam Wielkie mocarstwa na zupełny początek. Te mają całkiem stabilne pozycje i bardziej specyficzne problemy, dlatego nadają się na późniejsze tysiące godzin. Zupełnie życiowo – łatwiej uczyć się zarządzania od małej firmy, a nie wielkiej korporacji?

Kompetencje – podstawy Victoria 3 – poradnik

Chociaż na pierwszy rzut oka wydaje się, że wszystko rozwiążą pieniądze, to w strategii Paradox jest nieco inaczej. Twórcy całkiem skutecznie zasymulowali prawdziwy rynek, który jest zbiorem naczyń połączonych. Oznacza to, że nasza opieszałość czy brak wiedzy w poszczególnej dziedzinie prędzej lub później odbije się na pozostałych. Dlatego zaczniemy od czterech kluczowych kompetencji w Victoria 3 wskazując ich znaczenie oraz sposoby na podniesienie aktualnych wartości. Wszak im więcej, tym (przeważnie) lepiej.

Pamiętaj, że nadwyżka w przychodach kluczowych kompetencji oferuje specjalne bonusy. Dlatego jeśli bardzo zależy ci na przyspieszeniu jakiegoś procesu, to chwilowo ogranicz wydatki kompetencji, by wygenerować dużo wyższe saldo. Procentowa nadwyżka salda to procentowy bonus, który posłuży twoim celom. Działa to w obie strony, więc bądź przynajmniej na zero, żeby unikać kar.

Biurokracja – podstawy Victoria 3 – poradnik

Wszystkie działania wymierzone bezpośrednio w obywatela ukrywają się za opisaną tu kompetencją. Biurokracja jest wskaźnikiem, który mierzy jak dużą wiedzę posiadamy o obywatelach naszego kraju i jak bardzo możemy sterować ich codziennością. Zasoby „surowca” wykorzystamy na rozmaite działania lokalne. Miej także na uwadze fakt, że nadwyżka Biurokracji wprost proporcjonalnie przyspieszy budowę wszystkich budynków w naszym obszarze administracyjnym.

Jak zwiększyć kompetencje podatkowe?

Najprostszą odpowiedzią jest rozbudowanie urzędów w regionach, które korzystają z większych kompetencji, niż powinny. Na ekranie budynków znajdź Urząd i rozwiń go do poziomu, który zabezpieczy nadwyżkę kompetencji podatkowych. Dopóki nadużywasz kompetencji, to zaobserwujesz obniżone wpływy z podatków. Wartość jest liczona punktowo za każdy poziom Urzędu, a kara do procentowa obniżka wpływu z podatków zależy od tego, w ilu procentach rządzisz ponad stan.

O tym dlaczego wpływy z podatków są ważne nie muszę wspominać, dlatego istotne jest, byś zajął się tym w pierwszej kolejności. Szczególnie że według zasad gry te środki zwyczajnie przepadną – niekompetencja podatkowa nie przełoży się na dostatniejsze życie obywateli. Wpłynie za to na stan twojego skarbca i potencjał kraju.

Jak wydać nadwyżkę Biurokracji?

Tu po raz pierwszy wchodzimy konkretnie w przykład, jak naczynia są połączone. Nadwyżka kluczowej kompetencji odkłada się w punktach, które są do twojej dyspozycji. Możesz przeznaczyć je na instytucje publiczne i umowy handlowe. Zacznijmy od umów, bo dotykają obszaru produkcji, który jest absolutnym rdzeniem zabawy.

Biurokracja a handel międzynarodowy

Każdy ze szlaków dla handlu międzynarodowego wymaga obsługi biurokracji. Jednym słowem kontrakty korzystają z zasobów tej kompetencji, a przy ich braku nie podpiszesz umowy, albo ta będzie generować straty gospodarcze. Brak umowy to w najgorszym przypadku mniejsze wpływy z cła, a w najgorszym brak dostępu do strategicznego surowca. Taka sytuacja nie tylko spowolni rozwój gospodarczy, uczyni świeżo utworzony zakład bezużytecznym, ale też zuboży społeczeństwo. Za wszelką cenę tego unikaj.

Możesz nieco odciążyć Biurokrację, zawierając Umowy handlowe z krajami, które dostarczają lub zabierają od ciebie towary. Tu jednak wchodzimy już w strefę Dyplomacji. Taka umowa to poważne zobowiązanie dlatego nie każdy kraj się na nie zgodzi. Zawrzyj jednak tyle umów, ile zdołasz, szczególnie gdy cierpisz na deficyt zasobów kompetencji.

Instytucje publiczne

Tu nie ma jednego sprawdzonego scenariusza, bo do działania wspomnianych niezbędne jest spełnienie dwóch warunków. Raz, że obecnie obowiązujące prawo musi pozwalać na powołanie np. państwowej policji, a dwa, że musisz opracować powiązaną z nimi technologię. Każda instytucja publiczna służy określonym celom i drenując zasoby Biurokracji, oferuje specjalne bonusy. Dobrze mieć każdą z nich przynajmniej na minimalnym poziomie, dodatkowo inwestując w te, które są zbieżne z aktualnymi celami.

Pamiętaj, że zmiana poziomu inwestycji trwa nawet pół roku, więc dobrze zastanów się nad kosztem takiego działania i jego długofalowymi skutkami.

Zwierzchnictwo – podstawy Victoria 3 – poradnik

Kolejną z kompetencji, której przyjrzymy się w naszym poradniku, omawiającym podstawy Victoria 3 jest Zwierzchnictwo. Te wywodzi się bezpośrednio z panującego w kraju ustroju i jest uzależnione od aktualnie obowiązujących praw. Tym razem też obserwujemy naczynia połączone, gdzie braki zasobu wpłyną przede wszystkim na budżet państwa. Odpowiednie wydawanie punktu jest kluczowe dla gospodarki, o czym zaraz się przekonasz.

Miej na uwadze też, że nadwyżka Zwierzchnictwa podobnie jak Biurokracji, przekłada się na specjalny bonus. W tym przypadku im więcej „zarabiamy” ponad wydatki, tym szybciej trwa proces ustanawiania nowych praw. Oczywiście wciąż nie ma gwarancji, że rząd przyjmie prawo, ale cała machina legislacyjna zadziała sprawniej.

Jak zwiększyć kompetencję Zwierzchnictwa?

Tu proces jest znacznie bardziej złożony, bo gra mocno uzależnia twój potencjał od ustroju i praw. Jednym słowem od samych obowiązujących przepisów, bo ustrój możesz zmienić tak samo, jak wszystkie inne prawa. Jednak to wymaga nie tylko czasu, ale też społecznego poparcia, które znacznie komplikuje sprawę. Dochodzi do tego kwestia popularności osoby, która aktualnie piastuje najwyższą funkcję w państwie.

Otwórz zakładkę Polityka i prawo i zapoznaj się ze składem rządu. Znaczenie mają tu przede wszystkim grupy interesu i ich stosunek w Zgromadzeniu narodowym. Odpowiednio promując poszczególne grupy interesu, możesz zwiększać ich siłę na arenie politycznej, a gdy osiągną odpowiednie poparcie, to włączyć ich do rządu.

To jednak nie zawsze się opłaca. Spójrz na to tak – potencjalnie korzystne dla przychodów do Zwierzchnictwa prawo popiera całym sercem Chłopstwo. Czy zdecydujesz się na promowanie tej grupy kosztem np. Przedsiębiorców, żeby zbudować wyższe Zwierzchnictwo i pogrążyć się w średniowieczu? Absolutnie nie. Dlatego większe przychody kompetencji nie zawsze się opłacają, szczególnie gdy przychodzą kosztem postępu czy rangi w świecie.

Najczęściej najlepiej jest operować w granicach, które wyznaczają obecnie panujące prawa. Szczególnie że rząd sam niejednokrotnie przedłoży jakiś przepis, który wpłynie na zasoby kompetencji. Dlatego warto utrzymywać nadwyżkę i delikatnie sterować poparciem, karcąc lub promując określone siły. Wpływanie na prawo to już wyższy poziom zabawy i z pewnością poświęcimy temu osobną publikację.

Jak wydać nadwyżkę Zwierzchnictwa?

Tu pojawiają się trzy opcje. O promowaniu i karceniu grup interesu już wspomniałem w poprzednim akapicie. Mamy jeszcze wydatki na Rozporządzenia i Podatki konsumpcyjne, na których wprowadzenie możemy sobie pozwolić.

Rozporządzenia w służbie regionu

W obiektywie działań lokalnych znajdziesz tez Rozporządzenia, którym warto poświęcić nieco uwagi. Te wydajesz na nieokreślony czas, by zapewnić premię do określonych działań w konkretnym regionie. Jeśli dopiero zaczynasz industrializację, to warto skupić się na promowaniu nauki i rozszerzania kompetencji. Wszak ktoś musi umieć obsługiwać te wszystkie maszyny, dlatego warto kształcić obywateli.

Kolejnym z niezwykle przydatnych Rozporządzeń jest Utrzymanie dróg, które wpływa na obieg towarów. Jeśli widzisz powiadomienie o ograniczonym dostępie do rynku, to znak, że czas zarządzić poprawę infrastruktury. Przełoży się to na wydajność dotkniętych zakładów i większy obrót. Poza tym warto zwrócić uwagę na Rozporządzenia w służbie Rolnictwa i Produkcji. Wydaj je w regionach, w których masz najbardziej rozbudowaną daną strefę. Jeśli sytuacja pozwoli, możesz zdecydować się na każde, ale to podyktowane jest wyłącznie tym, jak dobrze rozwinąłeś Urzędy.

Pamiętaj, że Rozporządzenia obowiązują do odwołania, a przez cały czas ich trwania są wydatkiem, który ponosisz. Zwierzchnictwo nie ma jednej trwałej wartości, a jedynie saldo – stosunek przychodów do rozchodów. Jeśli Rozporządzenie trwa, to ogranicza potencjał na wydanie następnych, dlatego warto nimi żonglować w zależności od bieżących potrzeb.

Podatki konsumpcyjne

Jedna ze składowych wpływów do kasy kraju, oczywiście jeśli zdecydujesz się na ich wprowadzenie. Podatek możesz nałożyć na każde z dóbr, jakie jest konsumowane przez obywateli, mając na uwadze to, że im popularniejsze dobro, tym więcej Zwierzchnictwa potrzebujesz, by je opodatkować. Podatek konsumpcyjny jest dobrym rozwiązaniem w obliczu spłaty kredytu czy dóbr luksusowych, skierowanych do najbogatszej części społeczeństwa.

Pamiętaj, że nałożenie podatku na jakieś dobro przekłada się na wyższą cenę. Dlatego jeśli zależy ci na krótkofalowym zastrzyku pieniądza, to nałóż podatek np. na Zboże. Jednak tu do głosu dochodzi rynek. Pospolite dobro w zbyt wysokiej cenie to cegiełka do zubażania społeczeństwa, które powinno raczej się bogacić. Jednocześnie wyższa cena czegokolwiek, to mniejsza konsumpcja, a za tym coraz mniejsze wpływy z danego podatku i słaba kondycja wytwórcy dobra. Dlatego sprawdzaj co jakiś czas, czy podtrzymywanie podatku w ogóle się jeszcze opłaca.

Podchodź niezwykle rozważnie do podatków konsumpcyjnych, traktując je raczej jako doraźne rozwiązanie, albo stały punkt programu dla dóbr luksusowych. Gdy jesteś pod ścianą z finansami, a obywatele ograniczyli spożycie danego dobra, to zawsze możesz zdecydować się na eksport obłożonego podatkiem dobra. Wtedy część przychodów przyjdzie z cła, a wytwórca wyjdzie na prostą.

Wpływ – podstawy Victoria 3 – poradnik

Kolejna z kluczowych kompetencji, ale tym razem przeznaczona wyłącznie na rynek zagraniczny. Wpływ określa działania na arenie międzynarodowej, jakie możemy podjąć, bazując na aktualnym saldzie „surowca”. Warto od razu zaznaczyć, że wybitnie dodatnie saldo wcale nie oznacza, że za moment staniemy się światowym hegemonem. Do tego daleka droga, głównie dlatego, że działania dyplomatyczne warunkuje jeden główny czynnik – nasza Ranga. Tym samym małe mocarstwo z dobrym saldem nie zwojuje świata, bo zwyczajnie znaczy zbyt mało, żeby miało cokolwiek do powiedzenia.

Korzystny przypływ Wpływu pozwala znacznie szybciej pozbywać się Niesławy. Ta ostatnia to kara do działań dyplomatycznych, która pojawia się np. po rozpoczęciu przez nas wojny. Im wyższe saldo, tym szybciej przestaniemy być traktowani po macoszemu przez innych dyplomatów.

Jak zwiększyć kompetencję Wpływu?

Tu sposobów jest doprawdy niewiele. Kluczowe znaczenie ma nasza mocarstwowości i to ranga dyktuje, na co i w jakim stopniu możemy sobie pozwolić. Pomaga popularność głowy państwa, gdyż przy odpowiednich cechach przywódcy mamy nieco więcej Wpływu, ale bez rangi i tak niewiele zdziałamy. Ranga to wystarczająco obszerny temat, żeby poświęcić mu osobną sekcję, którą znajdziesz poniżej. Niewielki przychód do punktów Wpływu zapewniają też poszczególne technologie z zakładki Społeczeństwo.

Jak wydać nadwyżkę Wpływu?

Na wszystkie możliwe i potencjalnie korzystne działania dyplomatyczne. W obiektywie dyplomacji znajdziesz bieżące możliwości. Najszybciej będą to oficjalne Umowy handlowe z sąsiadami, Unie celne czy wypowiadanie wojen. Jak wcześniej wspomniałem, wiele zależy od tego, jakim graczem na arenie międzynarodowej jesteśmy. Niektóre działania jak np. Przejęcie długu innego państwa wymagają opracowania określonych technologii. Najpewniejszym z działań jest sterowanie relacjami z sąsiadami, by w przyszłości nawiązać współpracę.

Niestety jest jeszcze druga strona medalu. To, że możemy wyjść z jakąś propozycją, wcale nie oznacza, że inny kraj na nią przystanie. Dlatego istotne jest ocieplanie relacji i oczekiwanie na właściwy moment na działanie.

Pieniądze – podstawy Victoria 3 – poradnik

Tego punktu nie trzeba nikomu przedstawiać. Pieniądze, to nasze aktualne możliwości finansowe, ugruntowane w naszych przychodach i zobowiązaniach wobec społeczeństwa. Tym razem nie ma żadnych dodatkowych korzyści z wysokiego salda, poza tym, że krajowy skarbiec zapełnia się błyskawicznie lub kredyty znikają z naszego konta. Operowanie pieniądzem nie ogranicza się tylko do wydawania i zarabiania, co warto wyraźnie podkreślić. Zarządzanie tą kompetencją jest kolejną z mechanik Victoria 3, dlatego postawimy tu nieco inne pytania.

Dlaczego nie warto mieć pełnego skarbca?

W zależności od poziomu Produktu Krajowego Brutto twoje państwo ma określony limit środków, które może przechowywać jako rezerwy w złocie. Lepiej mieć zapas niż nie, to na pewno, ale ważne, żeby nie dopuścić do sytuacji, gdy złoto zalega w skarbcu.

Przede wszystkim dlatego, że nie zgromadzisz więcej, niż pozwala limit, a dodatkowo twoja gospodarka znacznie zwolni i będziesz zarabiał coraz mniej. Jeśli widzisz, że skarbiec zbliża się do swojego limitu, to najwyższa pora na jakieś inwestycje, choćby w infrastrukturę. Dodatkowo jeśli widzisz, że skarbiec zapełnia się zbyt prędko i jesteś blisko limitu, to zrezygnuj z kilku podatków albo podnieś wynagrodzenia.

Czym jest pula inwestycyjna?

To stosunkowo niewielka kwota, która stanowi część przychodów poszczególnych przedsiębiorstw, wypłacaną udziałowcom. Środki te nie trafiają do obrotu, a czekają na moment, w którym rozpoczniesz budowę.

Zleciłem budowę fabryki i saldo zwariowało

Inwestycja w budynki to bardzo duże i długofalowe zobowiązanie. W zależności od stopnia rozbudowy Sektora budowlanego przygotowanie budynku trwa nawet kilkadziesiąt tygodni, podczas których ponosisz wysokie koszty. Jeśli jesteś blisko wyczerpania rezerw budżetowych, to jest to właściwy moment, żeby nieco podbić podatki lub nałożyć podatki konsumpcyjne. Przynajmniej do czasu wyjścia na prostą.

Jednocześnie zwracaj uwagę nie tylko co, ale też jak budujesz. Jeśli zarządziłeś, żeby budowlanka działała na szkieletach żelaznych lub stalowych, to budowa bardzo zaboli. Szczególnie jeśli nie masz wyraźnych nadwyżek w produkcji drewna, narzędzi i żelaza, słowem materiałów, które są niezbędne. Nagle mechanizmy, które napędzały gospodarkę, ciągną cię na dno, bo zabrałeś z rynku surowce, które były bez nadwyżki. Brak nadprodukcji owocuje wysoką ceną lokalną, a budowlanka musi materiały kupić, za co zapłacisz sam i to cenę, którą sam wymusiłeś na gospodarce.

Co można zrobić? Na początek rozpocząć proces generowania nadwyżek zasobów, które mają potem trafić do obrotu w budowlance. Gdy nadwyżka będzie gotowa, to czas wysłać ją za granicę i zarobić na eksporcie. Tym sposobem zachowasz wysoki obrót surowcami, przy wysokiej cenie i zarobkach w branży. Wtedy przed podjęciem decyzji o budowie zamknij szlak handlowy i zaznacz, żeby podaż surowca krajowego została zabezpieczona. Po tym możesz zarządzić budowę, a rynek zareaguje znacznie łagodniej.

Nie bój się kredytu

Czasami nie ma rady i trzeba sięgnąć po pożyczkę z banku. Szczególnie gdy decydujesz się na modernizację infrastruktury, albo właśnie szykujesz ją do zwiększonej podaży. Nie musisz obawiać się kredytu, ale należy podchodzić ostrożnie do tematu, bo jeśli saldo oszaleje, to nawet kredyt może nie wystarczyć.

Staraj się zabezpieczać środki w skarbcu przed rewolucjami w gospodarce, a zapożyczaj się na inwestycje w sprawdzone źródła. Warto mieć pewność, że po zakończeniu budowy gospodarka się odbuduje, a nie, że zostaniesz z nierentownym budynkiem, któremu brakuje kompetentnych pracowników i dalszych łańcuchów produkcji.

Kredyt wiąże się z odsetkami, które będą coraz niższe wraz z uszczuplaniem kwoty do spłaty. Wpływy nawet przez długi czas będą znacznie niższe, dlatego lepiej mieć pewność, że zapożyczyłeś się na strategiczny wydatek, a nie inwestycję, która nie zwróci się przez kolejną dekadę.

Ranga – podstawy Victoria 3 – poradnik

Pojęcie, które mówi samo za siebie. Ranga w Victoria 3 określa pozycję twojego mocarstwa na arenie międzynarodowej. Determinuje też, na jak wiele możesz sobie pozwolić w działaniach i posunięciach dyplomatycznych. Ostatecznie jest to jedynie fasada dla właściwej mechaniki w grze, która kryje się za słowem Prestiż. To właśnie liczba punktów Prestiżu, którą generujemy jako kraj, jest czynnikiem, który wpływa na Rangę i to o tę wartość musimy się postarać, jeśli chcemy znaczyć więcej niż do tej pory.

Warto już na wstępie wspomnieć, że w Victoria 3 nie ma sztywnych przedziałów, które określają, jaka wartość punktów Prestiżu nadaje dany poziom Mocarstwowości. Cały system działa dynamicznie, niejako wprowadzając inflację Prestiżu, bo skoro każde z państw stara się wygenerować go jak najwięcej, to jednostkowy punkt znaczy coraz mniej. W praktyce na samym początku gry, w 1836 roku potrzebujesz około 30 punktów Prestiżu, by zostać uznanym za Średnie Mocarstwo, a po 20 latach ten sam status osiągniesz dopiero przy 50 punktach Prestiżu.

Jakie znaczenie ma Ranga?

Zanim pomówimy o zwiększaniu rang chwila o tym, jakie faktyczne korzyści oferują poszczególne szczebelki na arenie międzynarodowej.

Przede wszystkim Wpływ. O tym wspominaliśmy już w sekcji poświęconej danej kompetencji. W zależności od Rangi kraj ma bazowy poziom punktów wpływu w przedziale od 500 dla Małego Mocarstwa do 1000 dla Wielkiego Mocarstwa. Dodatkowo każde z Mocarstw może wykonać Manewry podczas Posunięć dyplomatycznych. Wielkie Mocarstwa mogą wykonać ich najwięcej, podczas gdy końcówka łańcucha pokarmowego niewiele ma do gadania.

Do tego dochodzi kwestia Zadeklarowanych Interesów, których Małe Mocarstwa nie mogą wskazywać wcale. Wspomniana mechanika polega na wyznaczaniu obszaru na mapie świata, który ma szczególne znaczenie dla twojej polityki międzynarodowej. Jako Średnie lub większe Mocarstwo możesz deklarować interes, co sprawi, że będziesz brał udział we wszystkich Posunięciach Dyplomatycznych dotyczących regionu. Jednym słowem masz czynny udział w kształtowaniu polityki zagranicznej, zamiast czekać, aż ktoś narzuci ci swoją wolę.

Do tego dochodzi także kwestia pożyczek – te dla Wielkich Mocarstw są nawet o połowę niżej oprocentowane, niż dla Małych. Silne państwa mogą zadłużać się na dużo wyższe kwoty i to mniejszym kosztem, co jeszcze bardziej umacnia ich pozycję.

Czym są Nieuznane Mocarstwa?

Na mapie świata możesz zauważyć, że niektóre z Mocarstw zostały oznaczone jako Nieuznawane. Te państwa podlegają karom dyplomatycznym, co sprawia, że nie tylko nie mogą zwiększyć dalej swojej Rangi, ale też osiągają z nich dużo mniejsze korzyści. Temat wciąż badamy i na pewno wrócimy do niego przy okazji poradnika dedykowanego Dyplomacji w Victoria 3.

Jak zwiększyć Prestiż?

Można powiedzieć, że sprawa jest prosta, bo czynniki są niezwykle przyziemne, ale wcale nie oznacza to, że łatwo osiągnąć wymagania. O Prestiżu decyduje bazowa wartość, którą można sterować za pomocą kilku czynników, zarówno statycznych, jak i dynamicznych. Zacznijmy od tych pierwszych.

Czynniki dynamiczne

Produkt Krajowy Brutto

Na tym PKB bardzo trudno będzie o łatwy przeskok i nie pozostaje nic innego, jak skutecznie rozwijać gospodarkę, infrastrukturę i szlaki handlowe. Gdy gospodarka jest zdrowa, to PKB będzie przyrastał samoczynnie. Problem w tym, że pozostałym krajom także, co oznacza, że wysoki wskaźnik niewiele zmieni, skoro wszyscy inni rozwinęli się równie szybko.

Siła armii

Jednak zdrowa gospodarka to szansa, na wystawienie znacznie większej i zmodernizowanej armii, a to powinno poruszyć naszą pozycją. Szczególnie jeśli wyprzedzisz na tym polu kraje, które od dłuższego czasu nie wprowadziły większych zmian i skupiają się na samej gospodarce. O tym co, jak i kiedy rozwijać na pewno porozmawiamy w dedykowanej publikacji. Tymczasem miej na uwadze to, żeby armię rozwinąć, dobrze opłacić i modernizować wedle zapotrzebowania.

Znaczenie produkcji

Dobrym, ale trudnym do osiągnięcia źródłem punktów Prestiżu jest też wylądowanie w światowej czołówce Produkcji. Victoria 3 na bieżąco sprawdza, jak dużo określonych towarów produkujemy i tworzy zestawienie, gdzie wyszczególnia czołową 10 światowych producentów. To nie oznacza jeszcze zbyt wiele, bo żeby faktycznie zdobyć Prestiż, to musimy znaleźć się w pierwszej trójce światowych producentów. Wtedy możemy liczyć na przypływ od kilku do kilkunastu punktów z tego tytułu.

Nadmienię jeszcze, że punkty Prestiżu za produkcję nie mają jednej skali, bo wszystko zależy też od tego, jak strategiczne jest to dobro. Dla przykładu pierwszy na świecie producent Ropy naftowej ma z tego tytułu więcej punktów Prestiżu, niż jego konkurent, który jest najważniejszym producentem kalafiora.

Możesz działać, ale konkurencja nie śpi, dlatego rezultaty mogą być bardzo rozłożone w czasie i w zakresie czynników dynamicznych nie ma szans na szybką gratyfikację. Oczywiście tak długo, jak nie możesz pozwolić sobie na przejęcie jakiegoś kraju wraz z ich PKB i produkcją i tym samym przeskoczyć na drabince.

Czynniki statyczne

Skąd wziąć Monumenty?

Jednym ze sposobów na zwiększenie Prestiżu jest postawienie Monumentu. Na tę chwilę znam tylko jeden sposób na wzniesienie takowego – przez losowo generowane wydarzenie. Przy odpowiednio wysokiej popularności polityka czy władcy pojawi się wydarzenie, podczas którego zdecydujesz, czy wzniesiesz pomnik jakiejś postaci. Warto z tego skorzystać – o ile nie jesteś w przededniu rewolucji – bo jest to bierne źródło Prestiżu, a taka okazja może się szybko nie powtórzyć.

Technologie

Wybrane technologie z zakładki Społeczeństwo oferują stałą premię procentową do punktów Prestiżu. Warto podkreślić tu słowo „procentową”, co nosi znamiona kuli śnieżnej, która nie zadziała, jeśli nie popiszesz się na pozostałych polach. Z racji na płynne wartości Prestiżu dla rang takie procentowy kopniak jeszcze bardziej pomoże krajom, które i tak miały go sporo.

Co możesz zrobić? Opracować technologie względnie szybko, żeby przeskoczyć o Rangę wyżej dzięki aktualnej premii i skupić się wtedy na polityce zagranicznej. Trafne działania pozwolą nieco ugruntować swoją pozycję, może nawet zdobyć strategicznych sojuszników i zwiększyć ogólny potencjał. Tak nawet jeśli inne kraje zdecydują się na te technologie, to nie zostawią cię znowu w tyle.

Akademia Sztuk Pięknych

Ostatnim w czynników, które zapewniają niemal błyskawiczny przypływ Prestiżu, jest wzniesienie Akademii Sztuk Pięknych. Nie jest to jednak tak proste i początkowo opłacalne, jak mogłoby się wydawać. Dlaczego? Bo to, jak wiele Prestiżu wpadnie na twoje konto, zależy nie od istnienia budynku, a tego jak prosperuje.

Artystów jest niezwykle łatwo zaleźć, ale tylko pod warunkiem, że znajdziesz rynek zbytu dla ich dzieł. Wytwory Akademii Sztuk Pięknych są jednym z najwyższych dóbr luksusowych, które spływają do określonych grup społecznych. Co może pójść nie tak? Na żadnym z rynków, do których masz aktualnie dostęp, może nie być nabywców dzieł. To wystarczy, żeby inwestycja nie zwracała się przez bardzo długi czas, dodatkowo generując koszty.

Zanim zdecydujesz się na wybudowanie Akademii, otwórz Obiektyw Rynku, sprawdź szlaki Eksportowe i zapotrzebowanie na Dzieła Sztuk Pięknych. Upewnij się, że masz dostęp do rynku, po którym poruszają się dostatecznie zamożne osoby, by kupić Dzieła.

W ostateczności możesz wznieść budynek, który będzie produkował jedno dzieło raz na kilka lat. Wtedy na krótką chwilę dostaniesz zastrzyk Prestiżu, pozycja kraju podskoczy, a ty znajdziesz sposób na wykorzystanie tego skoku. W przeciwnym wypadku szybko zobaczysz powiadomienie, że czeka cię degradacja i masz rok, żeby jej zapobiec. Jest to rozwiązanie tymczasowe, ale prawdziwe korzyści z Akademii znajdziesz dopiero wtedy, gdy znajdziesz też kupców.

Produkcja – podstawy Victoria 3 – poradnik

Skoro już omówiliśmy znacznie Rangi, to pora sięgnąć po jeden z kluczowych instrumentów, który pozwoli nam ją zbudować. Produkcja jest absolutnym fundamentem rozgrywki w Victoria 3, który możemy rozszerzyć na kilka osobnych pojęć – budynki, technologie, rynki i towary. Chociaż wspominamy o pozornie odrębnych pojęciach, to prawdziwy potencjał produkcji osiągniesz jedynie, gdy znajdziesz złoty środek na wszystkich wspomnianych płaszczyznach. I tak produkcji nie rozpoczniesz bez budynków, których z kolei nie wzniesiesz bez odpowiednich technologii. Budynki tworzą miejsca pracy, ale o ich znaczeniu dla gospodarki i pośrednio także rangi decydują towary, które wylądują na rynkach – lokalnych i zagranicznych.

Który budynek wznieść na początku rozgrywki?

Na to pytanie niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi z uwagi na zgoła odmienne warunki, jakie panują w gospodarce każdego z grywalnych Mocarstw. Na początku rozgrywki warto sprawdzić jakim potencjałem Produkcji dysponuje kraj, który wziąłeś pod swoje rządy. Jednocześnie koniecznie zerknij do powiadomień w górnej części ekranu, by sprawdzić, co wymaga największej uwagi. Jeśli znajdziesz tam informację o niedoborach jakiegoś towaru, to właśnie nim powinieneś zainteresować się w pierwszej kolejności.

Niezwykle istotny jest fakt, że większość małych, średnich a nawet dużych mocarstw nie ma wystarczających zasobów, by osiągnąć samowystarczalność. W Victoria 3 znajdziesz kilka towarów, których podstawowe składniki mogą być uprawiane wyłącznie w określonych miejscach globu. Niezależnie od tego, jak silnie rozbudujesz swoją gospodarkę, wciąż w określonych gałęziach przemysłu musisz polegać na handlu zagranicznym.

Wspominam o tym już na samym początku, bo jeśli kraj, którym teraz sterujesz posiada dostęp do np. siarki lub plantacji kauczukowca, to najpewniej masz już przepis na złoty biznes. Szukaj atutów w zasobach Produkcji danego mocarstwa i w perspektywie całej rozgrywki zadbaj, by ten potencjał odpowiednio wykorzystać.

Jak podnieść wydajność zakładu produkcji?

Stawiasz zupełnie nowy zakład pracy, nieco się wykosztowałeś i czekasz, aż inwestycja się zwróci, a nie wszystko idzie po twojej myśli. Scenariusze są trzy – zakład nie ma środków na zatrudnianie pracowników; nie może zatrudnić wymaganej liczby pracowników z uwagi na kwalifikacje lub otrzymuje kary za niedobór towarów początkowych. Co w każdej z sytuacji?

Brak środków na zatrudnianie pracowników

Tu działa jedno z kluczowych praw rynku – popytu i podaży. Nowo powstały zakład nie rozpocznie rekrutacji nowych pracowników, jeśli owocem jego pracy będą towary, na które nie ma zapotrzebowania. Niezależnie od tego, czy planujesz rewolucję przemysłową w danym sektorze, czy sięgasz po towary luksusowe, wciąż możesz podjąć pewne działania.

Za przykład weźmy Lokomotywy – wybudowałeś swoje pierwsze Zakłady Motoryzacyjne i chciałbyś rozpocząć przygodę z koleją. Jednak szybko okazuje się, że zakład nie rozpoczyna naborów. W pierwszej kolejności zerknij na potencjał lokalny. Do skutecznego działania Lokomotyw potrzebny jest Węgiel. Masz jego wystarczające zasoby? Jak wygląda stosunek zleceń sprzedaży do zleceń kupna? Druga sprawa to rozwój tras Kolejowych w wydatkach Infrastruktury regionu. Czy stać cię na dofinansowywanie Kolei? A nawet jeśli, to czy masz do dyspozycji np. kopalnie, które mogą zwiększyć swoją skuteczność dzięki transportowi towarów pociągami? To tylko przykład, który obrazuje jak wiele pytań musisz sobie zadać, przed podjęciem każdej z decyzji dotyczącej rozbudowy pojedynczego budynku.

Jeśli na większość z nich odpowiedziałeś przecząco, to wciąż nic straconego. Wszelkie niezbędne warunki do rozbudowy lokalnej Kolei możesz rozłożyć w latach. Tymczasem sprawdź, czy znajdziesz zagraniczny rynek zbytu na swoje Lokomotywy. Początkowo możesz nawet zdecydować się na niezbyt wydajny szlak handlowy. Byle wesprzeć zakład, który wygeneruje dużo wyższe koszty gdy będzie stał pusty. Oczywiście wszystko przebiegnie zdecydowanie lepiej, jeśli wymienione powyżej pytania zadasz sobie jeszcze zanim zdecydujesz się na budowę zakładu.

Za niskie kwalifikacje

Droga do industrializacji to ciągłe starania o podnoszenie kwalifikacji społeczeństwa. W perspektywie rozgrywki powinieneś koncentrować się na stałym zmniejszaniu zapotrzebowania na pracowników fizycznych, których na dalszych etapach produkcji zatrudnią inżynierowie. Jeśli okazuje się, że nowo powstały zakład nie może spełnić niezbędnych kryteriów w tym aspekcie, to pora na małe roszady i długoterminowe plany.

Jednym z niezwykle korzystnych na tym polu działań jest Rozporządzenie, które zachęca poddanych do rozwijania swoich kwalifikacji. Jednocześnie należy przygotować im do tego warunki, budując Uniwersytety w swoich regionach. W ramach doraźnych działań możesz przejrzeć aktualnie działające łańcuchy produkcji i sprawdzić, czy uda się niewielkim kosztem zwolnić nieco wykwalifikowanych pracowników.

Sterując sposobami produkcji, towarami końcowymi czy ich transportem możesz redukować zapotrzebowanie na danych specjalistów, co skłoni ich do poszukiwania pracy w nowo powstałej fabryce. Najistotniejszy jest tu, żebyś przypadkiem nie zaszkodził strategicznej branży, a poszukał cięć w nieco zmarginalizowanych obszarach gospodarki.

Niedobór towarów początkowych

Tutaj sprawa jest prosta, bo mówimy o przerwanym łańcuchu produkcyjnym. Warto podkreślić, że taka sytuacja niekoniecznie oznacza, że pominąłeś któryś z etapów rozwoju gospodarki. Niedobór towaru pojawi się wtedy, gdy lokalnych zleceń kupna będzie wyraźnie więcej, niż zleceń sprzedaży. Co robić?

Koniecznie sprawdź, czy nie masz aktualnych kontraktów handlowych na wspomniany towar. W krótkiej perspektywie dobrze importować towar nawet jeśli nie będzie do szczególnie opłacalne i jednocześnie uciąć szlaki eksportowe. W dłuższej perspektywie sprawdź, jak wielkie zapotrzebowanie na określone dobro ma nowy zakład, a następnie, jak wiele danego towaru produkuje pojedyncza fabryka. Następnie zaplanuj budowę wystarczającej liczby fabryk, by zapewnić podaż towaru.

Pamiętaj też, że nieopłacalny szlak jest taki w chwili, gdy zawierasz umowę. Rynek potrzebuje chwili na zrewidowanie cen towarów, więc może się okazać, że nieopłacalny szlak już po uruchomieniu produkcji i np. Otwarciu szlaku eksportowego na produkt końcowy nagle stał się wyjątkowo opłacalny.

Jak rewolucjonizować gospodarkę?

Nadszedł ten moment, po wielu miesiącach czy latach wreszcie opracowałeś tę jedną konkretną technologię, która zmieni wszystko. Jednak zanim ochoczo ruszysz do wdrażania nowych rozwiązań, zastanów się, jak wpłynie to na aktualny stan gospodarki i potencjalne zatrudnienia czy wynagrodzenia. Jeśli ominąłeś wcześniejszą część poradnika poświęconą Produkcji, to warto do niej wrócić. Opisane tam sytuacje w przypadku rewolucji masz niemal gwarantowane.

Pamiętaj, że każda nowinka technologiczna stopniowo ogranicza zapotrzebowanie na pracowników, którzy dotąd z sukcesami rozwijali się w swoich zawodach. Zmiana oznacza przeniesienie kwalifikacji wyżej, do dużo bardziej skomplikowanych form produkcji, do czego rynek pracy będzie musiał się dostosować. Podobnie jak wszystkie dotąd przestarzałe branże.

Dlatego rewolucję przemysłową – niezależnie od tego czy mowa tu o np. Wprowadzeniu elektryczności, czy wdrożenie dynamitu w kopalniach – zaczynaj w małej skali. Przejrzyj regiony i znajdź pasującą branżę, która jest rozwinięta w możliwie najmniejszym stopniu, a następnie wprowadź tam zmianę. Jeśli gospodarka zareaguje neutralnie lub zanotujesz wzrost, to warto rozszerzać ją powoli na kolejne regiony.

Ważny jest fakt, że pozornie podobne zakłady – jak np. Kopalnie różnych surowców, mogą różnie zareagować na każdą taką zmianę. Dlatego jeśli rewolucja zadziałała skutecznie w jakiejś branży, to kontynuuj ją w tej samej dziedzinie. Dopiero gdy zakończysz przemianę jednej gałęzi gospodarki, wskocz do kolejnej, korzystając z najmniejszej skali zmian.

Jak modernizować rolnictwo?

Już w pierwszych etapach rozgrywki powinieneś zweryfikować też, jak dobrze rozwinięty jest sektor rolniczy w regionach, które masz pod swoją kontrolą. Relacja konkretnych Hodowli i Farm do liczby wszystkich gruntów ornych jest istotna z kilku przyczyn. Po pierwsze bezpośrednio koreluje z tym, jak silną Grupą Wpływów są Właściciele Ziemscy. Jednocześnie jak duży procent populacji twojego Mocarstwa stanowi Chłopstwo. Redukowanie liczby Gospodarstw samozaopatrzeniowych z pewnością nie przypadnie do gustu wspomnianej grupie interesu, ale będzie miało spore znaczenie dla gospodarki.

Gospodarstwa samozaopatrzeniowe

Jeśli skierujesz kursor myszy na podkreśloną liczbę dostępnych gruntów ornych, to szybko zauważysz, że także one odprowadzają solidny podatek. W pierwszej chwili możesz ulec pokusie pozostawienia tego, jak jest i skupienia się na rozwoju przemysłu. Jednak nawet jeśli wpływ z podatku jest solidny, to sumarycznie jest dużo niższy na jedno „dzikie” gospodarstwo, niż jego faktyczny potencjał, gdy rozwiniesz je w odpowiednim kierunku. Redukowanie liczby takich gospodarstw, to uprzątanie ostatnich pozostałości po poprzednich epokach i sięganie do dużo nowocześniejszych rozwiązań. Ostatecznie najważniejsze w nowych rozwiązaniach jest to, że masz faktyczną kontrolę nad tym, co i jak powstaje w gospodarstwach.

Ile Hodowli a ile Farm?

Także tym razem nie ma jednoznacznej odpowiedzi, chociaż warto utrzymywać całkiem zbliżony stosunek jednych do drugich. Wraz ze wzrostem populacji zapotrzebowanie na jedzenie będzie tylko rosnąć. Dlatego istotne jest, by na każdym etapie kampanii powiększać strefę kontroli nad Produkcją w tym zakresie. Farmy będą istotne z uwagi na zapotrzebowanie na Chleb i Zboże (w Europie) podczas gdy Hodowle dostarczają Tkaniny i Mięso. Te drugie gwarantują lepsze wpływy z podatków w skali pojedynczego poziomu rozwoju, ale szkoda byłoby skupić się tylko na jednej dziedzinie.

Pamiętaj, że Farmy to także potencjał do produkcji alkoholu, na który będzie wielkie zapotrzebowanie. To otwiera także szanse na całkiem dochodowy podatek konsumpcyjny, więc inwestycja się zwróci. Reasumując – najlepiej utrzymywać zbliżony stosunek jednych do drugich i w miarę podobny poziom rozwoju w każdym regionie, z wyraźną przewagą dzielnicy, która ma najwięcej gruntów ornych. Ta ostatnia powinna mieć kluczowy udział w produkcji towarów podstawowych, podczas gdy pozostałe regiony mogą skupić się na choćby alkoholu czy owocach.

To nie koniec poradnika. Rozdziały oznaczone w spisie treści pojawią się online w najbliższych dniach. W międzyczasie sprawdź pozostałe publikacje poświęcone grze Victoria 3.

Jeśli znalazłeś tu przydatną wiedzę, to koniecznie podziel się nią ze znajomymi.